Genethische Zaken 1
  Nieuwsbrief van het Nederlands Platform Gentechnologie nummer 1 - februari 2001

Het argument Afrika

Het wereldvoedselprobleem wordt al langer aangehaald als argument vóór gentechnologie. Nieuw is dat critici van gentechnologie en ontwikkelingsorganisaties verweten wordt dat ze hun zelfzuchtige mening opleggen aan boeren in het Zuiden. Gelukkig zijn er genoeg alternatieven!

[hier komt binnenkort een link naar de niet ingekorte versie]

In oktober verscheen in tijdschrift Onze Wereld het artikel 'Genvoedsel hard nodig'. Het artikel was bedoeld als inleidend discussiestuk voor het gelijknamige forum dat Onze Wereld en de Evert Vermeer stichting (PvdA) organiseerden in de Balie. Rode draad was het betoog over 'eurocentrisme', afkomstig van de Keniaanse onderzoekster Florence Wambugu. Er staat onder andere dat organisaties als de Novib 'een flinke verantwoordelijkheid op hun schouders nemen' door gentech onderzoek af te wijzen. Ook de speciale gast van het forum, de Keniaanse onderzoeker Joseph M.Wekundah, gebruikte Europees paternalisme als kernpunt van zijn pleidooi. En recent beschuldigde ook een woord-voerder van Novartis de directeur van het ICIPE , dat succesvolle biologische methoden ontwikkelt om de landbouw in Afrika te verbeteren, ervan dat hij een vijand is van Afrika en aanneemt dat Afrikanen gentechnologie niet kunnen beheersen.

Het ICIPE noch de op het forum aanwezige hulporganisaties hebben Afrika ooit de keuze voor gentechnologie ontzegd. Ze kiezen alleen andere, duurzame oplossingen die ze beter vinden passen bij de problemen die zij signaleren. En voor Afrika gelden natuurlijk dezelfde argu-menten als in Europa over voedselveiligheid en milieurisico's.
Toch bleef de heer Wekundah er tot het eind op hameren dat Europese organisaties niet paternalistisch moeten zijn en Afrika keuzevrijheid moeten gunnen. Een Afrika waarin ook weerstand tegen gentechnologie is:

In een kritische bijlage over gentechnologie typeert Le Monde (17 oktober) de op Afrika gerichte strategie juist als een 'aanval op landen van het Zuiden'. Pikant detail: zowel Florence Wambugu als panellid Wouter van Dieren hebben bij of voor de controversiële agro-multinational Monsanto gewerkt.

Genvoedsel hard nodig?
Gentechnologie zou broodnodig zijn om in de komende eeuw de honger te bestrijden. Want, zo zei een voorstander van gentechnologie, als je honger hebt dan maakt het je echt niet uit of je gentech voedsel eet of niet; dat is een luxe probleem van Europeanen.
Het is al langer bekend dat honger niet alleen een technisch probleem is. Het is op dit moment vooral een armoede- en verdelingsprobleem. Dit zou je dan ook met passende oplossingen moeten bestrijden, bijvoorbeeld lokale armoede bestrijding door microkredieten, stimulering van lokale markten enz.. De gentechnologen erkennen dat op dit moment honger niet ligt aan een te lage wereldvoedsel-productie. Ze geloven niet dat er iets aan de armoede en verdeling gedaan kan worden. 'want het is al dertig jaar niet gelukt'. En nee, de Groene Revolutie met de kunstmest en de pesticiden was niet louter gunstig. Ook was men het er over eens dat oplossingen niet gericht moeten zijn op grootschaligheid. Ze verwachten de komende decennia wel een absoluut tekort aan voedsel. Om daar wat aan te doen kunnen diverse methoden ingezet worden, maar alleen met gentechnologie kan massale honger voorkomen worden. Genetische modificatie zal worden ingezet voor gewassen met hogere opbrengsten per hectare, die tegen droogte kunnen, tegen verzilte grond, en tegen plagen. De maïsboorder (plaaginsect) werd meerdere keren genoemd als typisch iets wat alleen gentechnologen kunnen oplossen. De Genetische Revolutie zal gericht worden op de kleine boeren, zeiden ze. Volgens de genoemde bijlage van Le Monde zijn er nog helemaal geen bewij-zen dat ontwikkelingslanden werkelijk baat hebben bij genetische manipulatie van levende organismen. Ook de voorbeelden die in dit debat specifiek werden genoemd overtuigen ons niet:

Anti-droogte gen
Volgens Onze Wereld kan er een 'anti-droogte- gen' van een cactus worden overgeplaatst naar graan, waardoor dat graan ineens droogte-resistent is. Dit is natuurlijk onzin: de cactus pakt de droogte aan met heel zijn wezen: een waterdicht laagje, zeer dikke 'bladeren', vochtopslag in de kern, en door een z.g. CAM fotosynthese, waarbij 's nachts CO2 opgeslagen wordt in organische zuren voor fotosynthese overdag. Hierdoor kunnen overdag de huidmondjes gesloten worden tegen uitdroging.
Hoeveel genen heb je daar voor nodig, en hou zou dat graan er uit gaan zien?

Dit is een samenvatting van een uitgebreider artikel

door Chris Hayes

ICIPE bestrijdt sprinkhanen zonder gentechnologie.Heel belangrijk in de betrijding van honger. -Foto ICIPE